Κριτική 10

"Αναζητώντας την ιστορική ακρίβεια

Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι η πιο δύσκολη μορφή μυθιστορήματος γιατί απαιτεί να συνδυάζονται δυο προϋποθέσεις : να είναι καλό ως μυθιστόρημα και ταυτόχρονα να είναι σωστό ιστορικά. Το πραγματικά μεγάλο ιστορικό μυθιστόρημα, που είναι σπάνιο σε παγκόσμια κλίμακα, πρέπει επιπλέον να προτείνει και κάτι περισσότερο, π.χ. μια νέα θεώρηση-προσέγγιση της ιστορικής περιόδου όπου διαδραματίζεται, όπως π.χ. το Πόλεμος και ειρήνη.

Η Ιερή παγίδα έχει ως ιστορικό υπόβαθρο την πτώση της Κωνσταντινούπολης και τα πρώτα χρόνια (δεκαετίες) μερικών εξορίστων Βυζαντινών στη Βενετία. Είναι μια περίοδος με την οποία έχουν ασχοληθεί πολλοί ξένοι και έλληνες ιστορικοί και μυθιστοριογράφοι, όπως ο σερ Στήβεν Ράνσιμαν The fall of Constantinople, o David Nicolle Constantinople 1453 (Osprey 2000), ο Mika Waltari Ο μαύρος άγγελος και ο Κώστας Κυριαζής Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Θα συγκεντρώσω τις παρατηρήσεις μου στο ιστορικό πλαίσιο του μυθιστορήματος, προσπαθώντας να εντοπίσω τα πραγματικά γεγονότα και τις «παρεμβάσεις» της κ. Βιτάλη. Βασικοί ήρωες είναι η οικογένεια του μεγάλου δούκα (πρωθυπουργού) του Βυζαντίου Λουκά Νοταρά, και κυρίως των παιδιών του, Ιάκωβου (υπαρκτού) και Ιουστίνης, που γράφει υποτίθεται το χρονικό έχοντας καταφύγει στη Βενετία.

Το πρώτο «εύρημα» του βιβλίου είναι πως ο σουλτάνος Μωάμεθ βλέπει ένα πορτρέτο του Ιακώβου (έφηβου 14 ετών τότε) από τον Μπελίνι (που ζωγράφισε και το πορτρέτο του ίδιου του Μωάμεθ) και τον ερωτεύεται παράφορα. Έτσι, στόχος του Μωάμεθ είναι να κατακτήσει την πόλη όχι μόνο για τη δόξα και την πολιτική του φιλοδοξία αλλά για να κερδίσει τον Ιάκωβο, ένας μύθος που θυμίζει την ωραία Ελένη και την πολιορκία της Τροίας.

Το δεύτερο «εύρημα»είναι ο σκοτεινός ρόλος δολοπλόκου και προδότη που αποδίδει η κ. Βιτάλη στον Λουκά Νοταρά, ο οποίος συνωμοτεί για να ανατρέψει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, να κυβερνήσει στη θέση του μετά την παράδοση της πόλης με μυστική συμφωνία του Νοταρά με τον Μωάμεθ! Η συνωμοσία πετυχαίνει, ο στυλοβάτης της άμυνας γενοβέζος αρχηγός Ιωάννης Ιουστινιάνης τραυματίζεται θανάσιμα από βέλος Έλληνα, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έχει συμφωνήσει να αποσυρθεί στον Μυστρά, όμως ο Μωάμεθ δεν κρατά την υπόσχεσή του, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος σκοτώνεται μυστηριωδώς στο…Παλάτι και όχι αμυνόμενος στα τείχη, όπως είναι η επικρατούσα άποψη.

Πρόκειται για ένα αντιηρωικό μυθιστόρημα που υποβιβάζει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο σε άχρωμο άνθρωπο που από πείσμα δεν παραδίδει την πόλη, ενώ ο όχλος και οι μοναχοί τον λοιδορούν και την εγκαταλείπουν και ο Νοταράς παρουσιάζεται ως τελείως αποτυχημένος και αστόχαστος συνωμότης…

Ας δούμε τι γνωρίζουμε για τα γεγονότα : Πράγματι, το 1453 υπήρχαν δυο «παρατάξεις» στο Βυζάντιο (ή καλύτερα την Κωνσταντινούπολη) οι «ενωτικοί», με αρχηγό τον Κωνσταντίνο, που για να σωθεί το Βυζάντιο με τη βοήθεια της Δύσης είχαν αποδεχθεί την πρωτοκαθεδρία του πάπα και των καθολικών, και οι «ανθενωτικοί» με τον Γεννάδιο και τον Νοταρά, που προτιμούσαν τους Οθωμανούς από την ένωση. Πρέπει επίσης να δεχθούμε πως οι δυτικοί , οι «Φράγκοι», ήταν παλαιοί εχθροί του Βυζαντίου, από το 1204 και μετά. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος, ως δεσπότης του Μυστρά, τους είχε εκδιώξει από την Πελοπόννησο και είχε φτάσει πολεμώντας εναντίον τους μέχρι τη Θεσσαλία. Οπότε το μίσος των Βυζαντινών εναντίον τους ήταν δικαιολογημένο. Ο Κωνσταντίνος όμως θεωρούσε πως μεταξύ δύο κακών η θρησκευτική υποταγή στον πάπα με τη διατήρηση της πολιτικής ανεξαρτησίας ήταν το μικρότερο. Και η ανεξαρτησία μπορούσε να διατηρηθεί, έστω κι αν η πιθανότητα ήταν μικρή, μόνο με τη βοήθεια της Δύσης. Ας μην ξεχνάμε επίσης πως το πνεύμα των σταυροφοριών ήταν ακόμα ζωντανό και οδήγησε στη μεγάλη σταυροφορία που καταστράφηκε από τον Βαγιαζίτ στην Νικόπολη το 1396, και πως ο ούγγρος Ιωάννης Ουνυάδης πολεμούσε αποτελεσματικά τους Οθωμανούς και, αν και νικήθηκε στο Κοσσυφοπέδιο, τους αναχαίτισε στο Βελιγράδι. Όσο για το αν η επιλογή του Κωνσταντίνου ήταν σωστή, φτάνει να σκεφθούμε πως ο 16ος αιώνας ήταν ο αιώνας της Αναγέννησης στη Δύση, ο 17ος της θεσμικής επανάστασης (κοινοβουλευτισμός, ανώνυμες εταιρείες, χρηματιστήρια, τράπεζες σε Αγγλία και Κάτω Χώρες) και ο 18ος-19ος του Διαφωτισμού και της βιομηχανικής επανάστασης, στα οποία η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν συμμετείχε.

Αν και ο Νοταράς πράγματι ήταν ανθενωτικός, η «προδοσία» του δεν στοιχειοθετείται από τις σύγχρονες πηγές, ούτε από μεταγενεστέρους. Επίσης πρέπει να θυμόμαστε πως από τους 7.500 υπερασπιστές της πόλης, 5.000 ήταν Έλληνες και οι άλλοι ξένοι, ανάμεσά τους οι 700 του Ιουστινιάνη. Πολέμησαν επί δύο μήνες με εξαιρετικό ηρωισμό (που τον αποσιωπά τελείως η συγγραφεύς) εναντίον πολλαπλασίων πολιορκητών. Οι δε 700 «ψωροπεζικάριοι» του Ιουστινιάνη (όπως τους αποκαλεί χλευαστικά ο Νοταράς στο βιβλίο) ήταν το πιο αξιόμαχο τμήμα και των δύο στρατών. Η αποχώρησή τους σήμανε και το ουσιαστικό τέλος της άμυνας.

Η συγγραφεύς χρησιμοποιεί επίσης νέα ονοματοποιία για μερικά πρόσωπα, τα κακόηχα «Κουρουλούκα» (για κυρ Λουκάς Νοταράς) και «Γιουστουνιάς» (για Ιουστινιάνης) που θα μπορούσε να είναι σε λαϊκή χρήση εκείνη την εποχή.

Στις λεπτομέρειες η συγγραφεύς δεν αποφεύγει ιστορικά λάθη και αναχρονισμούς : Αναφέρει «γαλλικά σαπούνια», σε μια εποχή που οι δυτικοί γενικά δεν φημίζονταν για την καθαριότητά τους και δεν πλένονταν σχεδόν καθόλου, «ναργιλέδες» όταν ο καπνός δεν είχε φτάσει στην Ευρώπη από την Αμερική, «γάλλους τραπεζίτες» που δεν αναφέρονται ακόμα στην ιστορική περίοδο αυτή (οι τραπεζικοί οίκοι που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται ήταν ιταλικοί, όπως οι Μέδικοι της Φλωρεντίας, και τον επόμενο αιώνα οι γερμανικοί, όπως οι Φούγγερ στο Augsburg), «βέλη με υγρή φωτιά» (το υγρόν πυρ δεν εκσφενδονιζόταν με βέλη αλλά με σιφώνια, και το περίεργο είναι πως η χρήση του δεν αναφέρεται από καμία πηγή της εποχής στην πολιορκία. Μήπως το μυστικό της παρασκευής του είχε απολεσθεί;), οι υπερασπιστές της πόλης ήταν 7.500-8.000 και όχι 3.000, «ναυτικές στολές» και γενικότερα στολές δεν είχαν ακόμα καθιερωθεί σε κανένα δυτικό στρατό και ούτε στο Βυζάντιο, η Καλλίπολη, ως πόλη και χερσόνησος, δεν βρίσκεται στην «απέναντι ακτή του Κερατίου», η «ζάχαρη» με τη σημερινή της μορφή δεν υπήρχε, η Κωνσταντινούπολη δεν εμπόδιζε τους Τούρκους να εισβάλουν στην Ευρώπη (τους είχε διευκολύνει σε τούτο ο Ιωάννης Καντακουζηνός στον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1340, και είχαν ήδη υποτάξει τη Σερβία – Βουλγαρία). Η έκρηξη των «μπαρουτιών του Ιπποδρόμου» ως δολιοφθορά των συνωμοτών δεν αναφέρεται ιστορικά. «Ιερά Εξέταση» δεν υπήρχε ακόμα (δημιουργήθηκε στο τέλος του αιώνα, αρχές του 16ου), οι μουσουλμάνοι υπολογίζουν τις χρονολογίες όχι από τη γέννηση του Μωάμεθ αλλά από τη φυγή του από τη Μέκκα προς τη Μεδίνα, ο Μέγας Αλέξανδρος δεν σκοτώθηκε από κάποιον φίλο του, όπως λέει στο βιβλίο ο Ιάκωβος Νοταράς στον Μωάμεθ, στο χριστιανικό Βυζάντιο δεν γίνονταν θηριομαχίες στον Ιππόδρομο και, από όσα γνωρίζω, η ορθόδοξη Εκκλησία δεν πούλησε ποτέ συγχωροχάρτια.

Η εικόνα που έχει η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων για την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης είναι θυσίας και ηρωισμού, κάτι αντίστοιχο με τη μάχη των Θερμοπυλών, όπου ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος πέφτει πολεμώντας, όπως ο βασιλιάς της Σπάρτης Λεωνίδας. Αν δεχθούμε την άποψη της κ. Βιτάλη, τότε η πολιορκία θα έπρεπε να μας κάνει να ντρεπόμαστε. Πραγματικά, υπήρχαν πολλοί Βυζαντινοί που δεν πολέμησαν όπως οι εκατοντάδες (ή και χιλιάδες) καλόγεροι που προτιμούσαν την ασφάλεια των μοναστηριών από τον κίνδυνο στα τείχη, ή οι ίδιοι οι αδερφοί του Κωνσταντίνου, δεσπότες του Μυστρά Θωμάς και Δημήτριος, που τον άφησαν αβοήθητο. κανένας όμως ιστορικός δεν αμφισβητεί τον επικό χαρακτήρα της πολιορκίας και τον ηρωισμό των πολιορκημένων (ανάμεσά τους και μοναχών, που μάλιστα υπερασπίσθηκαν με επιτυχία έναν από τους πύργους των τειχών). Αυτός ο επικός χαρακτήρας θα ήταν αδύνατος αν όλοι οι υπερασπιστές ήταν ηττοπαθείς και αν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν ήταν μέχρι το τέλος εμψυχωτής της άμυνας."

Από τον Νίκο Κ. Κυριαζή

(Αναπληρωτή καθηγητή του οικονομικού τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας)

(Δημοσιεύθηκε στο ΔΙΑΒΑΖΩ τον Μάιο 2007)

KΡITIKH 9

Η δαιμονική ιεροσύνη της διαστροφής…

Επανέρχομαι μετά από καιρό στα βιβλία. Πολλά είναι αυτά που διάβασα τελευταία και για τα οποία θέλω να γράψω, σήμερα όμως σκέφτομαι να κάνω μια αυθαίρετη “ομαδοποίηση”: να γράψω για δύο (ακραία?) βιβλία που μου άρεσαν και που, χωρίς να βασίζονται σε αυτό, πατούν πολύ όμορφα επάνω στο ανθρώπινο πάθος της σαρκικής διαστροφής….

(Παρεμβάλλεται η κριτική για το βιβλίο ο «Δαιμονιστής» του Α. Κορτώ).

Tόσο ίδια, μα και τόσο διαφορετική συνάμα, η “Ιερή Παγίδα“ της Λείας Βιτάλη. Ενα από τα πιο αγαπημένα βιβλία των μπλόγγερ, αφού ήδη έχουν γράψει για αυτό οι Εαρινή Συμφωνία, Λεξημα , librofilo , Πατριάρχης , Ντροπαλός (συγγνώμη εάν παρέλειψα κάποιους).

Τι περισσότερο να γράψω εγώ για το βιβλίο? Η Λεία ακολούθησε μία από τις ιστορικές εκδοχές για την Άλωση της Πόλης και δημιούργησε ένα εξαιρετικά σωστό ιστορικό μυθιστόρημα. Το λέω αυτό γιατί η “Ιερή Παγίδα” κάνει αυτό ακριβώς που εκτιμώ στο είδος: χωρίς να ασελγεί στα ιστορικά δεδομένα, διεισδύει με θράσος στην πραγματικότητα της εποχής βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει τις χρονικές και κοινωνικές της ιδιαιτερότητες. Διότι, όπως έχω γράψει πολλάκις, η ιστορία αποκτά ενδιαφέρον μόνον όταν ξεφύγει από την ακαδημαϊκή αποστείρωση και εισχωρήσει στα καθημερινά πάθη.

Πρωταγωνιστική φιγούρα στο βιβλίο της Λείας ο Ιάκωβος Νοταράς, ο μικρός γιος του αμφιλεγόμενου Λουκά Νοταρά, τελευταίου πρωθυπουργού του Βυζαντίου. Ο Ιάκωβος ξεκινά (χρονικά) την πορεία του στο βιβλίο ως ένας αθώος μικρός άγγελος, εξελίσσεται σε πρόσωπο κλειδί της Άλωσης και βγαίνει από αυτή κατεστραμμένος βιολογικά - αλλά έτοιμος να ηγηθεί της μεγάλης επιστροφής. Και η μεγάλη αυτή επιστροφή ξεκινά με την εκ νέου προσωπική του θυσία….

Δεν θέλω να πω περισσότερα για το βιβλίο, άλλωστε έχουν γραφεί τόσα πολλά. Εγώ θέλω να μείνω στην μαγική διαστροφή που χαρακτηρίζει την ατμόσφαιρα του έργου. Οι περισσότεροι χαρακτήρες αποπνέουν μία γλυκειά, απαγορευμένη ηδονή (για να το πω σεμνά…) σε ότι κάνουν, λένε και ζουν. Χωρίς να είναι στο προσκήνιο, ο έρωτας σε όλους τους γνωστούς συνδυασμούς υποβόσκει.

Η συνειδητή προσπάθεια των ηρώων να καταπνίξουν τις ορμές της σάρκας, τους κάνει ακόμη περισσότερο ερωτικούς - χωρίς να αναφέρω βέβαια τις ηδονικά δοσμένες σκηνές ορθοδόξων και μη ερώτων (με αποκορύφωμα την σκηνή ενός μεγαλοπρεπούς, μυητικού, σχεδόν λατρευτικού βιασμού που υφίσταται ο μικρός Ιάκωβος). Στην politically correct εποχή μας, είναι πολύ ανακουφιστικό να βλέπεις ανθρώπους του πνεύματος που δεν διστάζουν να προκαλέσουν και να μεταχειριστούν την σαρκική ηδονή ως φυσιολογικό ζητούμενο. Τρία μπράβο στην Λεία…

(Και) για αυτό το λόγο λοιπόν μου άρεσαν τα δύο βιβλία: γιατί προκαλούν ανοιχτά την αισθητική μιζέρια μας. Γιατί εκφράζουν αισθήσεις και ερεθίσματα. Γιατί έχουν άποψη και στάση. Γιατί τέλος-τέλος μπορούν να γίνουν έξοχες πηγές διαφωνίας και αμφισβήτησης. Και γιατί (ευτυχώς) απέχουν πολύ από το να είναι χλιαρά και αναίμακτα….

Δημοσιεύτηκε από τον nuwanda στο book attack (6 Σεπτεμβρίου 2007).

ΣΧΟΛΙΑ

1. Καλησπέρα από τις Βροχέλλες, Λοιπόν, δεν έκανα ποστ για το βιβλίο της Λείας, γιατί ήθελα να γράψω για τον βιασμό του Νοταρά, όπως η Λεία τον περιγράφει και σε μπάζει σε μία οθωμανική αυτοκρατορία, τόσο βουτηγμένη στες ηδονές που θα έλεγε ο μεγάλος αλεξανδρινός, όσο και στη βία.

Και το παραμύθι του μεγάλου φόβου, καλό ιστορικό μυθιστόρημα. Το παραμύθι μου άρεσε λιγάκι περισσότερο.

(Σχόλιο από ange-ta September 6, 2007)

2. Ωραίες επιλογές! Δαιμονικά…ιερές! Ή ιερά…δαιμονικές! Καλό φθινόπωρο!

( Σχόλιο από ioeu September 6, 2007)

3. Τις ευχαριστίες μου από καρδιάς. Η αλήθεια είναι ότι η Ιερή Παγίδα για κάποιο λόγο αγκαλιάστηκε και από τους μπλόγκερς φίλους. Μια ηθική ικανοποίηση για την μεγάλη ψυχική ένταση που απαιτήθηκε. Να προσθέσω μόνο ότι στα μπλογκ τους είχαν ασχοληθεί με την Ιερή Παγίδα ο reader’s diggest, η Αναγνώστρια από την Κύπρο και το Κυκλάμινο του βουνού.

(Σχόλιο από Λεία Βιτάλη September 8, 2007)

4. Τί να πω, είναι και οι δυο ως συγγραφείς (αλλά και ως πλάσματα) απολύτως αγαπημένοι. Ό,τι κι αν γράψουν έχει ήδη το ύφος τους, και με τα συγκεκριμένα ξεπέρασαν εαυτούς. Όσο για σένα, επίσης, αγαπημένος, το μόνο που μένει να επισημάνω, που μάλλον κι εσύ αυτό εννοείς είναι ότι η “σαρκική ηδονή” στα εν λόγω βιβλία δεν είναι απλώς το “φυσιολογικό ζητούμενο” αλλά αγγίζει τα όρια του υπαρξιακού (σε όλα, εξάλλου, τα άκρως ερωτικά μυθιστορήματα το ερωτικό - σαρκικό- είναι και υπαρξιακό) όπως και ο έρωτας αυτός καθ’ αυτός (νομίζω) (αλλά ίσως και να είναι γυναικείο κόλλημα περισσότερο) Φιλιά στις γυναίκες της ζωής σου, η… νονά λέω

(Σχόλιο από alef September 8, 2007)

5. Καλημέρα, ange-ta, η συγκεκριμένη σκηνή είναι από τις πιο εντυπωσιακές που έχω διαβάσει ποτέ. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και το θεατρικό παρελθόν της συγγραφέως…

(Σχόλιο από nuwanda September 9, 2007)

6. Αγαπητή μας Λεια, εμείς σε ευχαριστούμε για το πολύ ωραίο βιβλίο! Μα είναι όντως τοσα πολλά τα κείμενα για την Ιερή Παγίδα που δεν μένει να ειπωθεί άλλο τίποτε. Μόνο να διαβαστεί το βιβλίο… Να περιμένουμε καινούριο σύντομα?

(Σχόλιο από nuwanda September 9, 2007)

7. Νονα, ο έρωτας δεν μπορεί να μην είναι υπαρξιακός, είναι η πηγή της ύπαρξης άλλωστε…. Η ομαδοποίηση μου όμως, αυθαίρετη εντελώς, πιο πολύ ήθελε να εστιάσει στο γεγονός ότι η ωμή (έως διαστροφική) περιγραφή άγριων ερωτικών σκηνών μπορεί κάλλιστα να είναι υψηλή τέχνη - αρκεί να υποστηρίζεται από δημιουργό γερό και άποψη σαφή. Να το πω κι αλλιώς? Η χυδαιότητα και η αισχρότητα δεν κρύβεται στις λέξεις ή στις πράξεις αλλά στα κίνητρα….

( Σχόλιο από nuwanda September 9, 2007)

8. Το κίνητρο (η πρόθεση, δηλαδή) κάνει το γεγονός ένα άλλο γεγονός και η λεπτομέρεια. Στα σημεία κρίνεται το παν. Στην πρόθεση (κίνητρο) όσον αφορά την ιδεολογία (δεν λέω ηθική, μακριά από μας, η πνευματικότητα είναι υπεράνω ηθικής, η ηθική αστυνομοκρατείται) και στη λεπτομέρεια, όσον αφορά την αισθητική. Το ελάχιστο είναι, τελικά, κι εκείνο που μας χαρακτηρίζει. Και ναι, συμφωνώ, σε όλα συμφωνώ.

(Σχόλιο από alef September 10, 2007)

ΚΡΙΤΙΚΗ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 7

Ένα γοητευτικό παραμύθι και μιά συζήτηση με την Λεία Βιτάλη

Μπερδεύτηκα στην αρχή με το μυθιστόρημα της Λείας Βιτάλη «ΙΕΡΗ ΠΑΓΙΔΑ» (Εκδ.Πατάκη) (78) . Περίμενα να διαβάσω ένα ιστορικό μυθιστόρημα γιά τις ημέρες της Άλωσης της Πόλης και βρέθηκα μπροστά σε μιά τρυφερή και ζεστή αφήγηση.Μέχρι να το συνηθίσω,ήμουν ήδη βαθειά χωμένος στην υπέροχη ιστορία που αφηγείται η συγγραφέας.

Να εξηγηθώ...Η ιδιομορφία μου ως αναγνώστη οταν διαβάζω ιστορικά μυθιστορήματα είναι να αποστασιοποιούμαι από αυτά που ήδη γνωρίζω (τα ιστορικά γεγονότα εννοώ),από την καταγωγή μου ή από τα πιστεύω μου.Διαβάζω λοιπόν όσο πιό αγνά και «παιδικά» μπορώ-βάζω δε τον εαυτό μου στη θέση ενός Ισλανδού αναγνώστη που πιάνει στα χέρια του ένα βιβλίο σαν την Ιερή παγίδα.

Μετά από αυτή την «ομολογία»,είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι ουδόλως με απασχόλησε η «ιστορική ακρίβεια».Το θέτω εξ’αρχής διότι απ’ότι κατάλαβα από τις κριτικές που εισπράττει το βιβλίο,οι περισσότεροι «κολλάνε» στα δραματικά γεγονότα τα οποία όπως και να το κάνουμε σήμαναν το τέλος μιάς εποχής και την αρχή μιάς άλλης.

Η Λ.Βιτάλη έχει καταφέρει κάτι πολύ δύσκολο,να περιγράψει εξαιρετικά την ατμόσφαιρα της εποχής.Κάνοντας σαφή την θέση της εξ’αρχής, καθώς εξιστορεί τα δραματικά γεγονότα της εποχής,ότι η Ορθόδοξη εκκλησία με την στάση της ήταν κατά κύριο λόγο υπεύθυνη της γρήγορης πτώσης (αναπόφευκτης ούτως ή άλλως) της Πόλης,κινείται γύρω από τον περιγραφικό άξονα των «περίεργων κινήσεων» του πρωθυπουργού Λ.Νοταρά και των διαφόρων ιερωμένων που στέκονταν δίπλα του,μέχρι να τον «προδώσουν» κι΄αυτόν.

Εκείνο όμως που πρώτιστα ενδιαφέρει την συγγραφέα είναι να περιγράψει την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων της ιστορίας της.Τα δύο μικρότερα παιδιά της οικογένειας Νοταρά,ο πρωταγωνιστής Ιάκωβος και η μικρή Ιουστίνη (η οποία είναι και ο αφηγητής της υπέροχης ιστορίας τού αδερφού της),αναδεικνύονται ως εξαιρετικοί χαρακτήρες μέσα από την τρυφερή γραφή της συγγραφέως. Δύο χαρακτήρες που θα μπορούσαν να είναι ένας άνθρωπος με δύο πρόσωπα-ένας Ιανός.

Εκεί λοιπόν που διαβάζεις και συγκρίνεις το βιβλίο με τον κολοσσό του είδους ΜΑΥΡΟ ΑΓΓΕΛΟ του Μ.Βαλτάρι (αριστουργηματικό χρονικό της Άλωσης,με μεγάλα ιστορικά λάθη,αλλά με μιά υπέροχη ερωτική ιστορία και με εκπληκτική αναπαράσταση της εποχής),η Λ.Βιτάλη σε μεταφέρει σε ονειρικά πλαίσια περιγράφοντας το «κόλλημα» του Μωάμεθ με τον μικρό Νοταρά,τον ευνουχισμό του Ιάκωβου,την σεξουαλική αφύπνιση των μικρών πρωταγωνιστών του βιβλίου.

Υπάρχουν αρκετά ελαττώματα στο βιβλίο.Ο ρυθμός που πολλές φορές αποσυντονίζεται,αλλά βλέποντας όλο αυτό το υλικό και την δουλειά που υπάρχει πίσω από το μυθιστόρημα,είναι κατανοητές οι αλλαγές ταχυτήτων.Η γλώσσα που αρκετές στιγμές είναι υπερβολική γιά τα γούστα μου ,ή το τέλος του βιβλίου που μου φάνηκε κάπως απότομο και βιαστικό.Επίσης διαφωνώ με τις αναφορές στον αναγνώστη που κάποια στιγμή θα διαβάσει το χρονικό της μικρής Ιουστίνης,αλλά ίσως ήταν αναγκαίο να γίνει έτσι λόγω της υφής του μυθιστορήματος.

Η Λ.Βιτάλη απέφυγε εξαιρετικά τις παγίδες του θέματος.Μπορεί να διαφωνεί κάποιος με την οπτική της,το θέμα «ζεματάει» και μας αγγίζει όλους.Η αναγνωστική απόλαυση είναι όμως εγγυημένη γιά όποιον μπορέσει να διαβάσει «πίσω από τις γραμμές» και να αφεθεί στον υπέροχο,εκμαυλιστή Ιάκωβο (πως να αντισταθείς στην ανδρόγυνη γοητεία του),και «στα μυστικά και ψέμματα» της οικογένειας των Νοταράδων.

Η συγγραφέας δέχτηκε να απαντήσει στις (μάλλον αφελείς) ερωτήσεις μου,με μεγάλη υπομονή.Το ιδιότυπο αυτό chat σας μεταφέρω παρακάτω,ελπίζοντας να βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση του βιβλίου.

LF: Καλημέρα,να μιλήσουμε λίγο γιά την Ιερή Παγίδα?
Λεία: ναι ναι
LF: Λοιπόν,κάνω ξεκάθαρη τη θέση μου εξ'αρχής και σου λέω ότι μου άρεσε το βιβλίο.Κάποιες στιγμές του τις απόλαυσα σαν ένα ωραίο παραμύθι.Δεν γνωρίζω εάν αυτό σε ικανοποιεί ως δημιουργό
Λεία: Η πρόθεσή μου ήταν να γράψω κάτι μαγευτικό, σαν παραμύθι, που να μη διαβάζεται σαν ιστορία αλλά να σε κάνει να εισχωρείς σ' έναν ατμοσφαιρικό κόσμο του παρελθόντος.
LF: Να υποθέσω λοιπόν ότι κάπου συναντηθήκαμε,εσύ ως συγγραφέας και εγώ ως αναγνώστης.Το αναφέρω γιατί οι περισσότεροι μάλλον το είδαν σαν ιστορικό βιβλίο γύρω από τα γεγονότα της Άλωσης.Ήταν και αυτό μέσα στις προθέσεις σου?
Λεία: Βασίστηκα στα ιστορικά γεγονότα. Έκανα έρευνες γύρω από την άλωση 12 χρόνια, για τα πριν την άλωση και τα μετά την άλωση. Το βιβλίο θεωρώ ότι έχει πολλά επίπεδα -σόρρυ αν ακούγεται αυτό τετριμένο- δεν έχει ιστορικά λάθη, ίσως έχει διαφοροποιήσεις από την επίσημη ιστορία, όπως τη διαβάζουμε στα εγχειρίδια, αλλά σίγουρα είναι αλήθινό με την προσωπική μου εκδοχή.
LF: Θα το χαρακτήριζες (εάν έπρεπε να κατηγοριοποιηθεί κάπου)ως ένα ιστορικό μυθιστόρημα(μυθ-ιστορία)?
Λεία: Αυτό που με ιντριγκάριζε ήταν να μιλήσω για τον πόλεμο και τις συνέπειές του. Και αυτό -αν θες- είναι που το κάνει να έχει σχέση με το σήμερα. Ο πόλεμος είναι πάντα και παντού ο ίδιος. Τα θύματα τότε ήταν οι έλληνες, σήμερα άλλοι. Θα μου επιτρέψεις να πω ότι απεχθάνομαι τις κατηγοιριοποιήσεις και τις ταμπέλες. Η Ιερή Παγίδα είναι ένα μυθιστόρημα -κατα την ταπεινή γνώμη μου- πολιτικό αλλά και ψυχαγωγικό. Αυτές ήταν οι προθέσεις μου. Δεν θα έβαζα καμία άλλη ταμπέλα. Φυσικά με τα επίπεδα που λέγαμε μπορούμε να οδηγηθούμε σε υπαρξιακές ερωτήσεις κλπ αλλά δεν νομίζω να θες να κάνουμε τέτοια κουβέντα.
LF: Όχι,πιστεύω οτι είσαι σαφής-σαφέστατη γιά την ακρίβεια.
Θα ήθελα να πάμε σε μερικές λεπτομέρειες του βιβλίου..Πες μου περισσότερα γιά τον Ιάκωβο(βασικό πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος)
Λεία: Ο Ιάκωβος είναι υπαρκτό πρόσωπο. Αλλά γι' αυτόν έχει γράψει πολύ λίγα πράγματα η επίσημη ιστορία. Μάλιστα οι απόψεις διχάζονται. Ο Ιάκωβος σαν γιος του τελευταίου πρωθυπουργού του Βυζαντίου έπαιξε ρόλο στην ιστορία. Ήταν το πρόσωπο που δέχτηκε την άλωση πάνω στο κορμί και την ψυχή του. Άλλοι χρονικογράφοι λένε ότι ο Μωάμεθ ο κατακτητής τον σκότωσε μαζί με τους δικούς του και άλλοι ότι τον... ερωτεύθηκε και τον απήγαγε στο χαρέμι του. Αυτό ακολούθησα. Με μάγεψε η ιδέα. Ήταν μόλις 14 ετών και πανέμορφος. Γράφω μια ερωτική ιστορία μεταξύ τους. Μόνο που είναι βίαιη, σκληρή, έχει πολύ αίμα και καταλήγει να συμπαρασύρει έναν ολόκληρο λαό. Όμως δεν τελειώνει παρά όταν ο Ιάκωβος πάρει την εκδίκησή του.
LF: Στην αρχή βρήκα πολύ "τραβηγμένη" αυτή την εκδοχή του "έρωτα",της "επιθυμίας" του Μωάμεθ.Όταν παρασύρθηκα από την ατμόσφαιρα του βιβλίου,μου φαινόταν πολύ "φυσική".Πήρες αφορμή από κάπου να χτίσεις το μυθιστόρημα γύρω από αυτό το γεγονός,ή,ήθελες να γράψεις ένα μυθιστόρημα γιά την Άλωση (θέμα που καίει-μην αγγίζετε είναι έτσι?) και θεώρησες ότι μπορείς να το συνδιάσεις με μιά "ερωτική ιστορία"?
Λεία: Το αντίθετο. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όταν γράφεις ένα μυθιστόρημα. Η ερωτική ιστορία του Μωάμεθ και του Ιάκωβου είναι αληθινή. Δηλαδή υπάρχει στην ιστορία με τις φράσεις ότι "ήταν τόσο όμορφος που τον πήρε στο χαρέμι του". Από εκεί και ύστερα αρχίζει η μυθοπλασία. Εκείνο που με κρατούσε alert σε όλη τη διάρκεια της συγγραφής ωστόσο δεν ήταν ούτε η ερωτική ιστορία ούτε η ίδια η άλωση αλλά ο ρόλος της εκκλησίας. Το βρώμικο παιχνίδι που παίχτηκε σε βάρος όλων αυτών των ανθρώπων και πώς χρησιμοποιήθηκε από εκείνους που είχαν τη δύναμη να παρασύρουν τον κόσμο να υποταχτεί σε μια μοίρα που οι ίδιοι είχαν καθορίσει και βρήκαν την ευκαιρία να βγουν από αυτή την καταστροφή κερδισμένοι. Γι' αυτό σου είπα για πολλά επίπεδα του βιβλίου.
LF: Μιά που έθιξες το θέμα της Εκκλησίας...Θα ερχόμουν σ'αυτό αργότερα.Είναι σχεδόν βέβαιο-παρ'ότι αποσιωπάται ότι ο ρόλος της Ορθόδοξης εκκλησίας ήταν ιδιαίτερα σκοτεινός σ'εκείνη την περίοδο.Η περιγραφή της ατμόσφαιρας των ημερών εκείνων στο βιβλίο σου και οι μυστικές συναντήσεις των μοναχών με τους φανατικούς πιστούς είναι καταπληκτική.Εσύ τι πιστεύεις προσωπικά ότι θα ήταν η "καλύτερη λύση"?Η Πόλη υπήρχε περίπτωση να σωθεί?
Λεία: Αυτό είναι μια μεγάλη ιστορία. Εκεί που είχαν φτάσει τα πράγματα με τις έριδες και την παρακμή της οικονομικής ισχύος αλλά και τη διάβρωση από την διαφθορά και την απώλεια κυριαρχίας σε πάρα πολλά σημεία της αυτοκρατορίας -μην ξεχνάμε ότι λίγο πριν την άλωση η αυτοκρατορία ήταν μόνο η Κωνσταντινούπολη και 2-3 πόλεις ακόμη- δεν ήταν δυνατόν να σωθεί. Ούτε αν έστελνε βοήθεια η Δύση. Είναι μύθος αυτό. Η Δύση τότε είχε τα δικά της προβλήματα. Δεν μπορούσε να οργανώσει τέτοιο στρατό που να κατόρθωνε να αντιμετωπίσει την ορμή των τούρκων. Χρειαζόταν πολύ χρήμα. Ο Παλαιολόγος σωστά ζητούσε βοήθεια αλλά έτσι οδήγησε το λαό του στα πρόθυρα του εμφύλιου για λόγους θρησκευτικού φανατισμού. Σχετικά με την ένωση των εκκλησιών. Το πρόβλημα είναι σύνθετο. Και ξεκινούσε από παλιά. Η Ελλάδα έπρεπε να είχε ξεχάσει την Κωνσταντινούπολη -όπως έλεγε ο Πλήθων- και να κοιτάξει να οχυρώσει την κυρίως Ελλάδα αλλά κι αυτό είναι μια άλλη ιστορία φιλαράκο. Όχι η Πόλη δεν μπορούσε υπό εκείνες τις συνθήκες να σωθεί. Απλώς η εκκλησία κατόρθωσε να το εκμεταλλευτεί προς όφελός της.
LF: Συμφωνώ απόλυτα αν και δεν έχω διαβάσει Πλήθωνα.
Πάντως πρέπει να παραδεχθείς ότι η οικογένεια Νοταρά είναι πολύ γοητευτική και ο Νοταράς πατήρ (ο πρωθυπουργός) quite a character που λένε και οι Εγγλέζοι..
Λεία: Ασχολούμαι με τον Πλήθωνα στο προηγούμενο βιβλίο μου Το Παραμύθι του Μεγάλου Φόβου και μια μορφή Ιεράς Εξέτασης που υπήρξε -αν και δεν το παραδέχονται- στην Ορθόδοξη εκκλησία!
Λεία: Ο Νοταράς είχε διφορούμενη στάση. Πολύ ιστορικοί το λένε. Είχε πει το περίφημο καλύτερα τουρκικό φέσι παρά καλύπτρα λατινική στην Πόλη. Από την άλλη τα συμφέροντά του ήταν στη Δύση. Η περιουσία του και τα κορίτσια του εκεί τα φυγάδευσε.
LF: Ναι,εννοώ ότι είναι χαρακτήρας ολοκληρωμένος γιά μυθιστόρημα.Η εκτέλεση του τον κάνει περισσότερο συμπαθή στα μάτια μας,αλλά ήταν πουσταράς μεγάλος-η αλήθεια να λέγεται...
Λεία: Η εκκλησία αυτόν τον πουσταρά τον θεωρεί τον πρώτο οσιομάρτυρα μετά την άλωση.
LF: Διαβάζοντας το βιβλίο σου,μου ήρθε στο μυαλό και κατέβασα από την βιβλιοθήκη μου,ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία,τον ΜΑΥΡΟ ΑΓΓΕΛΟ του Μ.Βαλτάρι.Ένα μυθιστόρημα που το θεωρώ μέσα στα 10 αγαπημένα μου.Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με το δικό σου,αν και η τεράστια διαφορά είναι στο πρόσωπο της Α.Νοταρά,που στον Βαλτάρι είναι ερωτικότατη.
Λεία: Κοίταξε είναι πολύ ενδιαφέρον βιβλίο Ο Μαύρος Άγγελος και από τα πιο φημισμένα ιστορικά της εποχής του. Τότε τα μυθιστπορήματα αυτού του τύπου με ιστορικό περιεχόμενο είχαν αυτή τη γραφή. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το ιστορικό αν θέλεις μυθιστόρημα έχει ξεφύγει από τα στενά πλίσια και ψάχνει αλλού να βρει τον εαυτό του. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν έχει λόγο κανείς συγγραφέας να γράψει ιστορικό μυθιστόρημα αν δεν έχει να προτείνει κάποια νέα εκδοχή ή να φωτίσει -ακόμη και με τη φαντασία του- σκοτεινά σημεία της ιστορίας. Ή αν θες να ανατρέφψει καθιερωμένες απόψεις. Αυτό με ενδιαφέρει προσωπικά. Σχετικά με τον Βαλτάρι η συνάντηση της Άννας Νοταρά με τον Μαύρο Άγγελο είναι στη σφαίρα βέβαια της μυθοπλασίας του συγγραφέα διότι η Άννα είχε φυγαδευτεί στη Βενετία πολύ πριν την πολιορκία της Πόλης. Μαζί με τις αδελφές της και πολλούς άλλους ευγενείς του Βυζαντίου. Το ότι έχει κάποια ιστορικά "λάθη" δεν του αφαιρεί τη μαγεία του. Δεν βιαβάζουμε μυθιστορήματα για να μάθουμε ιστορία. Αλλά για να εισχωρήσουμε στην ατμόσφαιρα της εποχής και να προβληματιστούμε για κάποια πράγματα πιστεύω.
LF: Σίγουρα αλλάζουν οι εποχές,αλλά όπως λες και εσύ η ατμόσφαιρα παραμένει...Και οι ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ σε επηρέασαν αρκετά,έτσι?Έκπληξη ήταν αυτό,διότι παρ'ότι όσοι το διάβασαν το βιβλίο αυτό,το "ρούφηξαν" κυριολεκτικά,μετά γιά λόγους περίεργους βγήκαν και τό έθαβαν δεξιά κι'αριστερά..
Λεία: Εκείνο που με εντυπωσίασε σ' αυτό το βιβλίο είναι ο τρόπος που περιγράφει τον πόλεμο και την ερήμωση της πόλης και των ανθρώπων μετά την καταστροφή. Πολύ ζωντανά και πολύ
ατμοσφαιρικά και μου έδωσε την εικόνα ότι ο πόλεμος σε όλες τις εποχές είναι ο ίδιος, με τα ίδια αποτελέσματα στην ερήμωση των ανθρώπων. Έχω χρησιμοποιήσει μάλιστα 2 σελίδες του στο δικό μου, βλέπεις και αυτός μιλάει για ένα μικρό παιδί μέσα στη φωτιά του πολέμου. Πιστεύω ότι πολλοί κριτικοί -όχι όλοι ευτυχώς- απαξιώνουν τα ιστορικά μυθιστορήματα και αυτό είναι κατάλοιπο από παλιά. Τότε που αυτά είχαν άλλο υπόβαθρο. Ήταν αντιγραφές των εγχειριδίων της ιστορίας με ολίγην ψυχογραφία των ηρώων. Αλλά τώρα ψαχνόμαστε αλλιώς και πάμε αλλού. Θα γίνει κάποια στιγμή κατανοητό. Το μέλλον δεν μπορούμε να το φρανάρουμε.
LF: Ξέρεις,στέκονται αμήχανοι οι περισσότεροι αναγνώστες διότι προσπαθουν να καταλάβουν τι ακριβώς διαβάζουν σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα.Έτσι λοιπον και οι κριτικοί...Κάτι άλλο που ήθελα να αναφέρω είναι η μουσική που έπαιζε στο φλάουτο του ο Ιάκωβος...Αυτό είναι δικό σου εύρημα?
Λεία: Το φλάουτο υπήρχε όπως θα ξέρεις με την ονομασία αυλός από την αρχαιότητα. Έψαξα λοιπόν να βρω ένα κομμάτι εκείνης της εποχής και βρήκα τον Μασώ. Ήθελα ο Ιάκωβος να μπορεί να μαγεύει τους άλλους με κάτι που έκανε. Γενικά ήθελα να είναι ένα χαρισματικό άτομο και ακριβώς γι' αυτό η πτώση του να είναι συντριπτική. Σαν τα χαρίσματά του να προκάλεσαν τη μοίρα του. Το βιβλίο έχει κάποιες μεταφυσικές πλευρές που μου άρεσαν να τις ζω καθώς το έγραφα. Δεν ψυχαγωγούνται μόνο οι αναγνώστες όταν διαβάζουν αλλά και οι συγγραφείς όταν γράφουν. Βέβαια τις πιο πολλές φορές αυτή η ψυχαγωγία δεν είναι παρά η οδυνηρή κατάβαση στο υπογειο.
LF: Σε μαγνήτισε κι'εσένα ο Ιακωβος μου φαίνεται
Ιουστίνη και Ιάκωβος-δύο προσωπα σε ένα?
Λεία: Δεν μπορώ να γράψω αν δεν έχω ερωτευθεί τον ήρωά μου
Λεία: Κάποιοι παρεξήγησαν τον ρόλο της αφηγήτριας Ιουστίνης, ότι έχω βάλει μια γυναίκα να αφηγείται γιατί ήθελα να δώσω βάρος στη γυναικεία υπόσταση μ΄'εσα στηννιστορία. Άλλοι πάλι ότι δεν πέτυχε το παιχνίδι με το εύρημα να βρίσκεται η Ιουστίνη στο μυαλό του Ιάκωβου. Εμένα όλο αυτό με ενθουσίασε, ήταν μια κινητήρια δύναμη να αφηγηθώ με τα μάτια μιας μικρής κοπέλας τη φρ΄λικη του πολέμου.
LF: Αν και το αρχοντικό των Νοταράδων δεν ήταν "μέσα" στη φρίκη...Την βίωσαν βέβαια εκ των υστέρων..
Λεία: Και όχι μόνο τη φρίκη του πολέμου αλλά και το βασανιστήριο του αδελφού της που λατρεύει. Μια πρόκληση αν θέλεις για έναν άλλο τύπο αφήγησης.
Λεία: Σ' αυτό το σημείο υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Μην ξεχνάμε ότι τη φρίκη για πρώτη φορά την αφηγείται η πλευρά που την δημιούργησε, έστω και εν αγνοία της. Η Ιουστίνη είναι κόρη του πρωθυπουργού, πριγκήπισσα. Σαν να εξιστορούσε την γαλλική επανάσταση η Μαρία Αντουανέτα. Μια άλλη οπτική. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ευθύνη ή ότι στο τέλος δεν πλήρωσε για τις επιλογές της, που ήταν επιλογές της τάξης της κλπ. Η Ιουστίνη δεν έχει βέβαια ευθύνη σαν μικρό κορίτσι αλλά οι "έξοδοι" που επιχειρεί προς τον αναγνώστη απευθύνοντάς του τον λόγο νομίζω ότι είναι ένας αυτοσαρκασμός εν αγνοία της. Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω.
LF: Νομίζω ότι είναι εμφανές αυτό και στο βιβλίο.Μπορεί να φανώ άσχετος τώρα,αλλά με τρώει και θα στο ρωτήσω..Η "Οργάνωση των Ελλήνων" υπήρξε ως "οργάνωση"?Μου φάνηκε λίγο "προχωρημένο" ως σχέδιο γιά την εποχή,αλλά στο ξαναλέω δεν ξέρω σχεδόν τίποτα γιά το τι συνέβη μετά την Αλωση σε αυτούς που κατέφυγαν στην Δύση.
Λεία: Η Οργάνωση στη Βενετία υπήρξε. Όπως υπήρξαν οργανώσεις και άλλων λαών σ' αυτόν τον τόπο. Αλλιώς δεν μπορούσαν να σταθούν και να δημιουργήσουν μια κοινότητα. Ίσως αυτή η οργάνωση να έγινε λίγο αργότερα αλλά επίσης και πολύ αργότερα φάνηκαν τα αποτελέσματά της.
LF: Μάλλον πολύ-πολύ αργότερα,ε θέλουν χρόνο αυτά τα πράγματα

Λεία: Σίγουρα διότι είχαν να παλέψουν με τον φόβο των Βενετών να τους δώσουν δικαιώματα, όπως παντού και πάντα άλλωστε στους μετανάστες. Ακόμη και όταν έχουν λεφτά.
LF: Τελικά τι μένει σε ένα συγγραφέα μετά από τη συγγραφή ενός τέτοιου δύσκολου στην δημιουργία του βιβλίου?Οι ήρωες συνεχίζουν να ζουν μέσα σου?Οι αναγνώστες σου,τι σου λένε-γιατί οι κριτικοί όπως ανέφερα και προηγουμένως είναι λίγο αμήχανοι απέναντι στο μυθιστόρημα..
Λεία: Είχαν και καλές κριτικές, ας πούμε του Κούρτοβικ, αλλά και άλλων. Υπήρχαν βέβαια και ενστάσεις. Και παρανοήσεις. Και άλλα πολλά. Το βιβλίο είναι τέτοιας υφής που δεν μπορεί εύκολα να κατηγοριοποιηθεί. Οι κριτικοί πάντα σε κάτι καινούριο στέκουν αμήχανοι. Δεν ξέρουν σε ποιο κουτάκι να το βάλουν. Ναι ήταν δύσκολο το εγχείρημα αλλά κατά τη γνώμη μου άξιζε τον κόπο. Και -επίσης κατά τη γνώμη μου- πέτυχε. Οι αναγνώστες μου με έχουν εντυπωσιάσει διότι μου λένε ότι τους μάγεψε και τους παγίδεψε. Δεν θα κάνω το δικηγόρο του διαβόλου να μη τους πιστεύω. Έχω ανάγκη από τη στήριξή τους. Γι' αυτούς γράφω αν θέλεις. Για να επικοινωνήσω μαζί τους. Όσο για τους ήρωες υπάρχουν μέσα και μετά το έργο όπως υπήρχαν και πριν το έργο. Γιατί είναι κομμάτια του εαυτού μου.
LF: Θα ήθελα να σ'ευχαριστήσω γι'αυτή την κουβέντα μας.Ήταν μεγάλη η τιμή που μου έκανες να σπαταλήσεις τον χρόνο σου μαζί μου,και πάλι σ΄ευχαριστώ.
Λεία: Εγώ σ' ευχαριστώ. Ελπίζω να απάντησα σε κάποιες απορίες σου. Στη διάθεσή σου για οτιδήποτε.

(Δημοσιεύτηκε από τον librofilo στις 12 Ιουνίου 2007)

ΣΧΟΛΙΑ

scalidi

Πολύ ωραίο βιβλίο, όμορφη η κουβέντα σας και απολύτως ταιριαστή η μουσική σήμερα.

nuwand

"....δεν έχει λόγο κανείς συγγραφέας να γράψει ιστορικό μυθιστόρημα αν δεν έχει να προτείνει κάποια νέα εκδοχή ή να φωτίσει -ακόμη και με τη φαντασία του- σκοτεινά σημεία της ιστορίας. Ή αν θες να ανατρέφψει καθιερωμένες απόψεις..."

Συμφωνω απολυτα Λεια, respect!

Το βιβλιο στα προς άμεση αναγνωση.

Προσωπικα επισης δεν με τρελανε το βιβλιο του Βαλταρι αλλα απέδωσε πολυ ομορφα τον αλητηριο ρολο των παπαδων...

Alexandra

librofilo,

ενδιαφέρουσα κουβέντα. περίοδος ιστορική που πάντα παρακολουθώ. και πιστεύω, μετά τα όσα διάβασα ότι θα μου αρέσει η ιερή παγίδα!

(ο μαύρος άγγελος είναι από τα αγαπημένα μου βιβλία ever το οποίο έχω διαβάσει πέντε φορές (από την εφηβεία μου!). και αυτή η ερωτική ιστορία, συγκλονιστική. έχω διαβάσει πολλά βιβλία του μ. βαλτάρι ο οποίος είχε δημιουργήσει τον δικό του κόσμο ηρώων γύρω του και μέσα του.)

Librofilo

@Nuwanda>Η Λεία τα λέει υπέροχα,συμφωνώ..Μη ξεχνάμε είναι πολύ δύσκολο το μυθιστόρημα με ιστορικά στοιχεία μέσα.Ο "αλητήριος ρόλος των παπάδων" αναλύεται περισσότερο στην Ιερή Παγίδα απ'ότι στο βιβλίο του Βαλτάρι.Εμένα είναι από τα 10 περισσότερο αγαπημένα μου,το διάβασα στα 17 μου και συγκλονίστηκα.

Librofilo

@Alexandra>Συμφωνούμε γιά τον Βαλτάρι.Μεγάλος συγγραφέας με τεράστια πάντα ιστορικά λάθη αλλά παραμυθάς ολκής.Πάντως εάν θυμάσαι την Άννα Νοταρά του Μαύρου Άγγελου,στην Ιερή Παγίδα παρουσιάζεται τελείως διαφορετική και (μάλλον)όπως ήταν στην πραγματικότητα.

alef

Τα καταφέρατε λέμε, θα τρέχω τώρα και για.. Βαλτάρι! Εξαιρετική ανάγνωση και η συνέντευξη- συνομιλία σας απολαυστική, γοητευτική (δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς). Λεία μου, αξιολάτρευτη, μέγιστη συγγραφεύς μιλάμε ειδικά στα... σκοτεινά, κι εσείς αγαπητέ, μεγάλο ταλέντο!

Librofil

@Alexandra>Ο Αιγύπτιος κι'αυτό πολύ σημαντικό βιβλίο.Δεν το ήξερα αυτό γιά τον Βαλτάρι (στην πραγματικότητα δεν ξέρω τίποτα γι'αυτόν).Θα σου αρέσει το βιβλίο της Λ.Βιτάλη,καλή ανάγνωση

anagnostia

Καλή σας μέρα!Τις απόψεις μου για την "Παγίδα" τις έχω πει προ πολλού. Ωραίο βιβλίο και ενδιαφέρουσα η κουβέντα σας.

Χρήστος Φασούλας

To βιβλίο το απόλαυσα αμέσως μόλις κυκλοφόρησε. Την... ψιλοκουβεντούλα σας θα την τυπώσω και θα την απολαύσω το Σαβ/ριακο στην παραλία του Λόγγου!

Librofilo

@Anagnostria>Και βέβαια την έχω διαβάσει την άποψή σου αγαπητή.Πράγματι ωραίο βιβλίο

Ιουστίνη Φραγκούλη

Λιμπροφιλάκο μας και Λεία μας,
Το ονοματάκι μου είναι πρωταγωνιστικό στο βιβλίο; Αυτή την τεράστια λεπτομέρεια δεν την ήξερα. Την αγνοούσα, καθότι δεν έχω στα χέρια μου την Ιερή Παγίδα. Μετά τον Σάντ, το Λόρενς Ντάρρελ τώρα και η Λεία Βιτάλη στο μεγάλο κόλπο της Ιουστίνης;
Ερχόμενη στην Ελλάδα θα το αγοράσω, θα το διαβάσω και θα το κατατάξω στα αιώνια βιβλία της Βιβλιοθήκης μου. Υπάρχει ένα φετίχ με το ονοματάκι, αντιλαμβάνεστε.
Καλή σας μέρα απο το αστραφτερό μου Μόντρεαλ με λίγο παραλίμνιο μπουρινάκι!

Λεία Βιτάλη

Θερμές θερμές ευχαριστίες σε όλους για τα καλά σας λόγια Άλεφ, Σκαλίδι, Νουβάντα, Χρήστο, Αναγνώστρια. Και ιδιαίτερα στον Λιμπρόφιλο φυσικά που τράβηξε και το ζόρι. Και ένα desous του chat. Δεν ήξερα ότι θα δημοσιευτεί, ίσως όταν μιλούσαμε δεν το ήξερε κι ο Λιμπρόφιλο. Μας βγήκε νομίζω αυθόρμητα κι ίσως αυτό ήταν το καλό. Με παρέσυρε δε με τη γοητεία του και ομολόγησα ακόμη και τον έρωτά μου για τον Ιάκωβο (που τον είχα κρυφό;!)

Librofilo

@Λεία Βιτάλη>Ήταν μεγάλη τιμή για μένα σας διαβεβαιώ.Το "έγκλημα" όμως ήταν προμελετημένο,μάλλον δεν ήμουν σαφής όταν το πρωτοσυζητήσαμε..Δεν πιστεύω ότι υπήρξε ή θα υπάρξει αναγνώστης του βιβλίου που δεν θα γοητευθεί από τον Ιάκωβο,ο "έρως" είναι εμφανής..

Εαρινή Συμφωνία

Πράγματι εξαιρετικό βιβλίο. Δείχνει αυτό που για μένα παρουσιάζει μεγεθυσμένο το ιστορικό μυθιστόρημα: πόσο ο άνθρωπος είναι ένα άθυρμα απέναντι στον ρου της Ιστορίας. Καλογραμμένο και αστραφτερό, και κάπως αιρετικό, κάτι που μου άρεσε ιδιαίτερα. Την ίδια παρατήρηση ως προς τον μελλοντικό αναγνώστη είχα κι εγώ, αγαπητέ Λιμπρόφιλο και την κατέθεσα στο κείμενό μου.
Εξαιρετική και η συζήτηση. πολύ, μα πολύ πιο ενδιαφέρουσα από διάφορες άλλες συνεντεύξεις (όχι της Λείας) σε εφημερίδες και περιοδικά.
Καλημέρα!

Librofilo

@Εαρινή Συμφωνία>Νομίζω το blog σας ήταν το πρώτο που ασχολήθηκε με το βιβλίο και είχα διαβάσει βεβαίως τις απόψεις σας.Η κουβεντούλα μας ήταν πολύ ζωντανή και πιστεύω κι'εγώ ότι βγήκε ενδιαφέρουσα,η Λεία είναι άνθρωπος που έχει να πει πράγματα.

ioeu

Μου άρεσε πολύ ο τίτλος του ποστ, αγαπητέ Libro, γιατί η Ιερή Παγίδα βρίσκεται στις παρυφές της αμείλικτης ροής της Ιστορίας, από τη μια, και της γοητείας του παραμυθιού από την άλλη. Έτσι μπορεί να καταγράφει τα "καθ' έκαστον", τα συγκεκριμένα, παραδεδομένα και αδιαπραγμάτευτα στοιχεία της Ιστορίας αλλά την ίδια στιγμή να πλάθει με μαγεία τα "καθόλου", τα καθολικά στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, έξω από τόπο και χρόνο (κατά το αριστοτελικό)...

Εαρινή Συμφωνία

Δεν ήμουν η πρώτη, αγαπητέ Librofilo, μάλλον δεν είμαι τόσο επιμελής... Ανάμεσα στους προηγηθέντες, ο αγαπητός reader's diggest, που μας χαιρετά και με στενοχωρεί(βρήκα την ευκαιρία και κάνω τα παράπονά μου, κατά το κοινώς λεγόμενο τα λέω της νύφης να τ' ακούει η πεθερά).
Η Λεία «τα λέει» κατά το δημοσιογραφικώς λεγόμενον, αλλά κι εσείς τη ρωτήσατε πολύ- πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. It takes two to tango!

Librofilo

@Ioeu>Πολύ ωραίο το σχόλιο σας αγαπητέ.Θα ήταν άδικο να πω κάτι επ'αυτού-σας ευχαριστώ.

aura voluptas

Κύριε Librofilo πολύ ωραία η ΣΥΖΗΤΗΣΗ με την κα Βιτάλη . Τι πάθη και τότε στο Βυζάντιο ... Θα το διαβάσω παρότι τα ιστορικά ή ιστορικοφανή δεν είναι η πρώτη μου επιλογή . Γούστα είναι αυτά, μην παρεξηγηθούμε . :-)

Λεία Βιτάλη

Σερφάροντας σε διάφορα μπλογκς -κάτι που μου αρέσει ιδιαίτερα- διαπιστώνω ότι υπάρχει ενόχληση για τις διαδικτυακές συνεντεύξεις. Νομίζω ότι κάθε τι καινούριο ενοχλεί μέχρι να καθιερωθεί. Και καθιερώνεται μόνο με την επιμονή. Προσωπικά μου αρέσει να μιλάω με ανθρώπους που εκτιμώ και εκτιμώ τους ανθρώπους που έχουν ευγένεια, τακτ και ήθος. Γι' αυτό είμαι εδώ.
@εαρινή συμφωνία
Σ΄ευχαριστώ καλή μου, μπορεί να μην ήσουν η πρώτη στο διαδίκτυο που μίλησες για την "ιερή Παγίδα -ήταν αν δεν απατώμαι ο ρήντερ- αλλά το κείμενό σου ήταν από τα καλύτερα.
@aura voluptas
Κι εγώ δεν τα πάω καλά με τα ιστορικά μυθιστορήματα... παλαιού τύπου. Μαζί σας. Γι' αυτό και δεν το ονομάζω "ιστορικό" στο εξώφυλλο. Αν ο λιμπρόφιλο κατόρθωσε να σας πείσει να το διαβάσετε, τότε όλη η ευθύνη για την απόλαυση ή μη είναι δική μου.
@νουβάντα
Είναι που κάνουμε τηνη κ... μας -όπως λέτε- γι' αυτό έχει αποτέλεσμα, πιστεύω.
@Αλεξάνδρα και Ιουστίνη
Σας χαιρετώ και καλή ανάγνωση αν...
@άλεφ
Όπως πάντα συμφωνώ μαζί σου. Η αδιαφορία και η κακότητα ενοχλούν πολύ από τα αγαπημένα πρόσωπα. Αλλά δεν πετυχαίνουμε πάντα να μας αγαπούν αυτοί που αγαπάμε. Πώς διάολο πάντα συμβαίνει το αντίθετο;
Λιμπρόφιλε, συγνώμη αλλά μακρυγόρησα.